दिप्ती.कथन (Dipti.Kathan)

कृष्ण या 'शक्ती'बद्दल आणि भगवद्गीतेबद्दल माझ्या मनात विशेष आणि तीव्र कुतुहूल किंवा जिज्ञासा पाच-सहा वर्षांपूर्वी एका भाषणानिमित्ताने निर्माण झाली. लहानपणी 'श्रीकृष्ण' आणि 'महाभारत' मी पाहिलं आहे, अगदी आवडीने पाहिलं आहे आणि तेव्हाही कृष्णाबद्दल एक सकारात्मक प्रतिमा माझ्या मनात होती पण आता माझ्या मनात असलेली कृष्णाची प्रतिमा तुलनेने अधिक खोल, व्यापक आणि ठळक आहे. पाच-सहा वर्षांपूर्वी मला एके ठिकाणी एक भाषण करायचं होतं आणि त्यासाठी मी 'भगवद्गीता आणि मानसशास्त्र (Psychology)' हा विषय निवडला. त्यानिमित्ताने ऑनलाईन उपलब्ध असणारे काही लेख मी वाचले. जगभरातून विविध अभ्यासकांनी कृष्णावर, भगवद्गीतेवर आणि आणि त्याचा मानसशास्त्राशी कसा संबंध आहे यावर कमालीचा अभ्यास केला आहे. मी वाचलेल्या एका लेखात, कुरुक्षेत्रावर सर्व शस्त्रं खाली टाकून निराश झालेला अर्जुन म्हणजे आताच्या भाषेत कसा depressed होता आणि त्याला युद्धासाठी तयार करणारा, प्रोत्साहन आणि उर्जा देणारा कृष्ण, याच्यात आणि आजच्या समुपदेशकांत (Therapists/counsellors) कसं साधर्म्य आहे, यावर भाष्य केलं होतं. कृष्णान

I happened to read one article on Soulmate, some days back. I found it very interesting and insightful. Trying to summarise the same here, in my own words (with my reflection)...  The article says, meeting the soulmate is one of the best things that happen to you. But staying with your soulmate can not be so happy-happy, rather can be a sad part of the life. The writer justifies this thought by explaining that the soulmate enters your life because s/he wants/needs to teach you something. S/he knocks your door because s/he is all set to peel off all those layers of your personality which you have been scared of. S/he makes you aware of your all the flaws and weaknesses. S/he shows you your true picture. S/he prepares you for the best. S/he teaches you endurance, sometimes by allowing you to get angry, by hurting you (intentionally or unintentionally, directly or indirectly), by challenging your self-respect, by threatening your ego, by testing your patience. S/he is planned just to equ

Sometimes people wonder, what is the purpose of their life, why have they come on this earth, what their life is made for... I won't be surprised at all, if you say that you are also one of them. No worries. This question walks through everyone's mind at least once in their life. Some people happen to ask this question early in their life, some ask later in their life. It doesn't make any difference until and unless you get the correct, to be precise, the satisfactory answer.  You have whole right to be confused for some time or even longer time. But you have no right to be there forever. Remember, the purpose of your life and your chosen career may not go hand in hand, seemingly. But believe me, everything is connected at the end. Currently in your life (education, career, personal or social relationships etc.), perhaps you are  doing something by looking at which others might be feeling - what is s/he doing? But trust me, if you are clear with your goal, if you are capa

तुम्ही कसेही वागा. तुमच्या प्रत्येक वागण्याचं मूल्यमापन, परीक्षण हे होतच. तुमच्या एखाद्या वागण्याला काही लोक बरोबर म्हणतील आणि त्याच वागण्याला काही लोक चुकीचंही म्हणतील... पण त्यांच्या ह्या मूल्यमापनावरून तुमचं वागणं चूक किंवा बरोबर कधीच ठरत नसतं. तुमचं वागणं चूक होतं की बरोबर हे ठरविण्याचा अंतिम निर्णय सर्वस्वी तुमचाच असतो आणि असला पाहिजे. फक्त तो घेताना तुम्ही तुमच्या सद्सद्विवेकबुद्धीचा आधार घेतला पाहिजे, इतकंच... पण बऱ्याचदा बऱ्याच लोकांना समजत नाही की आपली बुद्धी म्हणजे काय. खरं आहे! आपली बुद्धी कोणती? ती आपल्याला कोठून येते? ती आपल्याला कोण देतं? आपले पालक? नातेवाईक? शिक्षक व इतर गुरुजन? मित्र? प्रसारमाध्यमं? का अजून कोणी? का एकंदरच हा सर्व समाज? आणि कसा? कितपत? का? कधी?,  हा गहन विषय आहे. काहीजण त्यांच्या जाणते अजाणतेपणी त्यांचे आई-वडील त्यांना जे सांगतात तेच करतात. काहीजण त्यांचा मित्रपरिवार त्यांना जे सांगतो तेच करतात. काहीजण त्यांचे शिक्षक किंवा इतर गुरुजन जे सांगतात तेच करतात. अर्थात कोणाचं ऐकणं हे गैर आहे, असं माझं म्हणणंच नाही. पण मग आपण जे आतला आवाज, आपली बुद्धी, आपलं म

आनंदी गोपाळ - एक संस्कारमय अनुभव मी 'आनंदी गोपाळ' पहावा, असं मला खूप जणांनी सुचवलं होतं. आणि आज मी 'आनंदी गोपाळ' पाहिला. आणि अजूनही मी भारावलेल्या अवस्थेत आहे. चित्रपट पाहताना बरेच विचार मनात घुमत होते असं म्हणणं जरा अतिशयोक्ती ठरेल कारण चित्रपटाचा प्रभावच इतका आहे की चित्रपट पाहताना आपण कोठल्याही विचारचक्रात गुंग व्हावं अशी आपल्याला तो परवानगीच देत नाही पण चित्रपट पाहताना दाटून येतात त्या अनेकविध भावना. तत्कालात स्त्रीशिक्षणाचा आग्रह धरणारे गोपाळराव आणि त्यांचं स्वप्न मनाशी बाळगून ते फुलवणार्या, आधी त्यांच्यासाठी आणि मग स्वतःसाठी व देशासाठी, आनंदीबाई. त्यांची ही स्फूर्तिदायक कथा पाहताना ह्या जोडप्याबद्दल मनात अभिमानाच्या अनेक लाटा उसळून गेल्या, ज्या अद्याप थांबलेल्या नाहीत. आनंदीबाई म्हणजे भारतातील पहिल्या महिला डॉक्टर, हे मला ठाऊक होतं पण ह्या पदापर्यंत पोहोचण्यासाठी गोपाळराव आणि आनंदीबाईंना किती संघर्ष करावा लागला, अंतर्गत आणि बहिर्गत पातळीवर, याची अतिशय समर्पक आणि सुयोग्य प्रकारे जाणीव आज झाली. 'आनंदी गोपाळ' हा केवळ चित्रपट नसून तो एक संस्कारपट आहे कारण

'भाषा' फक्त व्यवहाराचे माध्यम नसतात. त्या संस्कृतीच्या वाहकही असतात, असं मला मनोमन वाटतं. आपली संस्कृती जेवढी समृद्ध तेवढी आपली भाषा समृद्ध आणि जेवढी आपली भाषा समृद्ध तेवढी आपली संस्कृती समृद्ध, असं मला एक वर्तुळाकार समीकरणच वाटतं. आणि याच समीकरणाच्या आधारावर मला हे म्हणताना अतिशय आनंद होतो, माझी मायबोली- माझी मराठी ही भाषा आणि संस्कृती म्हणून समृद्ध आहे. मराठीचा मुद्दा हा माझ्यासाठी प्रेमाचा, जिव्हाळ्याचा, ऋणानुबंधांचा, अस्मितेचा, संस्कृतीचा, अभिमानाचा आणि आनंदाचा मुद्दा आहे. माझं स्वतःचं शालेय शिक्षण मराठी भाषेतून झालं. नाही म्हणायला माझं आठवीपासून सेमी इंग्रजी माध्यम होतं. पण ईश्वरी कृपेने मला शाळेत आणि महाविद्यालयात खूप चांगले शिक्षक आणि प्राध्यापक मिळाले आणि ज्यांच्यामुळे मी आज मराठी, हिंदी आणि इंग्रजी या तिन्ही भाषांतून संवाद साधू शकते. मीच काय, माझ्या परिचयात असे अनेकजण आहेत की ज्यांचं मराठीतून शालेय शिक्षण पूर्ण झालं आहे आणि आज ते इंग्रजीतून उत्तम संवाद साधू शकतात. त्यामुळे, मराठीतून शिकून आमच्या मुलांचं काय भवितव्य, असा प्रश्न विचारणाऱ्या पालकांना काय म्हणावं हे मला

She said that that is 6 but he denied and claimed that that is 9. Both of them they kept on fighting with each other till hours,over this. But they didn't realise that they were standing in front of each other and hence what was 6 for her was 9 for him and which was very natural and obvious. This is not a story from any other planet. This is our 'common' story. We are so stuck to perceive things from our perspectives and to believe them as true that sometimes (actually very often) we deny others' reality. We are so 'sure' about our perspectives, opinions, thoughts that we often overlook and sometimes disrespect others' point of views. We see 6 and others see 9. Who is at fault here? I think both the parties. Being stuck at own perspectives and opinions and thus disrespecting and denying that of others is one of the root causes (or rather the only one) of most of  fights on this planet. There is beautiful theory in Social Psychology, 'Contact hypothes

I have seen one advertisement where a water tap is fixed in village and it gets opened one morning. That's a dessert area where one man was walking and he sees water flowing on the white marbles of isolated bathroom. He comes and quenches his thirst. Another woman see him drinking water and she also comes to drink water. And like this entire village arrives there, quenches its thirst, fills the vessels and still the water is not stopping. And then voice over comes conveying a message that - the entire village quenches its thirst in the same amount of water used by urban person to take a bath... And it was one more 'aha' moment for me. I had read in one philosophical book, we should never overdo. I have heard my parents and grandparents saying that we should never overdo. Now what do I mean by 'overdoing'? In the above mentioned example, it's clear what is 'overdoing'. Consuming more than what is required is overdoing. Demanding more than what you actua

आज प्रजासत्ताक दिन. या निमित्ताने माझ्या परिसरात झेंडावंदन झालं. यावेळी काही ज्येष्ठ नागरिकांनी आपापले विचार मांडले, लहान लहान गोष्टींतून आपण देशसेवा कशी करू शकतो, ह्यावर प्रकाशझोत टाकला. ह्याच विचारांवर थोडसं मंथन करावसं वाटलं म्हणून हा लेख. स्वातंत्र्यदिन आणि प्रजासत्ताक दिनाच्या दिवशी आपण सोशन मीडीयावर एकमेकांना भरभरून शुभेच्छा देतो. आपल्यापैकी बरेचजण झेंडावंदनही करतात. पण तिथे आपलं आपल्या देशाप्रतीचं कर्तव्य संपतं का? खरं तर तिथे आपल्या कर्तव्यांची सुरुवात होते. मला कधीकधी काहीकाही प्रश्न पडतात जसे की - आपल्यापैकी प्रत्येकजण मतदान करतो? आपल्यापैकी प्रत्येकजण वीज वाचवतो? सार्वजनिक वाहनांतून उतरताना आपण पंखे बंद करतो? प्रत्येकवेळी तिकीट काढून प्रवास करतो? सार्वजनिक नियमांचं पालन करतो? आपापली कामं कर्तव्यदक्षतेने आणि प्रामाणिकपणे पार पाडतो? या आणि अशा सर्वच प्रश्नांची उत्तरं जर 'हो' म्हणून मिळाली तर अभिनंदन, 'हजारो प्राणांच्या बलिदानाने मिळालेलं  स्वातंत्र्य अनुभवण्याचा खऱ्या अर्थाने आपल्याला अधिकार आहे'. आजही देशाच्या संरक्षणासाठी अनेक जवान शत्रूपासून सीमेचं रक्षण

Visited Social Media just some time back and saw people taking 10 years challenge. They are also nominating others to take up this challenge. I started thinking - Do I have any photo of 10 years back? And the answer came - No. But the thought train didn't stop there. I started thinking - How was I 10 yeas back? What is my mental photo of 10 years back? (as ultimately photo depicts you the way you are or portray!) And the memories travelled across my mind. 10 years back i.e. around 2009, I was in Ruparel, pursuing my SYBA degree. I was very active in extra-curricular activities also. I was full of energy and enthusiasm.  People who have been knowing me since really long time would surely second me. (I know!) I have so many happy memories around this year like winning many Elocution competitions, excelling in academics, working as freelancer writer and so on. And now when I look back at 2009, I really  smile. My college days give me many rays of hopes, brightness, happiness and

मकर संक्रांतीच्या शुभेच्छा देताना आपण नेहमी "तीळगुळ घ्या, गोड गोड बोला", असं म्हणतो. पण आपण नेहमी गोड बोलतो का? आणि गोड बोलणं म्हणजे नेमकं काय? यावर थोडसा विचार करावासा वाटला आणि म्हणून हा लेख. "गोड गोड बोला"चा अर्थ अनेक जण आपापल्या सोयीने काढू शकतात. पण मला अभिप्रेत असलेला अर्थ मी इथे मांडते. गोड बोलणे म्हणजे केवळ गोड बोलणे नव्हे तर जे खऱ्या अर्थाने नात्यात, माणसात, मनात, हृदयात, विचारात, भावनेत आणि जगात माधुर्य, प्रेम, आनंद, शांती आणि समाधान निर्माण करू शकेल असं बोलणं. 'गोड बोलणे' याचा अर्थ कोणीही खोटं बोलणं किंवा समोरच्याचे मन रिझवू पाहील असं उगाच दिखाऊ गोड बोलणं असा मुळीच घेऊ नये. कारण वरकरणी उगाच दाखवण्यासाठी गोड बोलणं याला काहीच अर्थ नसतो. गोड बोलण्याची उपरोल्लेखित व्याख्या कृतीत उतरवणं खरं तर खूप कठीण आहे पण अशक्य मात्र नाही. दैनंदिन जीवनातीलच उदाहरणं घ्या ना. आपण ठरवतो, की मला कोणाशी भांडण तंटा करायचा नाही, मला गोड वागायचं आहे पण आपण घराबाहेर पडतो. ट्रेनमध्ये चढतो. आणि इवल्याश्या जागेवरून डब्ब्यात भांडणं होतात. लोक अक्षरशः अर्वाच्य शिव्या वगैरे घा